مروری کوتاه بر عملکرد نیمکره های مغز
مغز انسان شامل نرونهایی است که تعداد آنها به دهها میلیون می رسد. این نرونها در نواحی مجرای مغز که هر یک کارکردی تخصصی یافته دارد, انباشته شده اند. مغز از قسمتهای متعددی ساخته شده و هشیاری , از ارتباطات بین قسمتهای مختلف مغز حاصل می شود . مخ بزرگترین بخش مغز است و حدود 7/8 وزن مغز را به خود اختصاص داده است. مخ شامل دو نیمکره می باشد که از نظر شکل شبیه به هم هستند. تا مدتها به نظر می رسید که این دو نیمکره از جهت سازماندهی و کارکرد یکسانند اما با مطالعاتی که دانشمندان انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند که هر نیمکره مغز ویژگی خاص خود را دارد.
در این مقاله سعی شده است ویژگیهای هر نیمکره و راههای تقویت آنها را فهرست وار برشماریم .
ویژگیهای نیمکره راست مغز :
1) سمت چپ بدن را هدایت می کند. 2) مرکز درک تصاویر و مقررات است.
3) درک رنگ و لحن صدا در این قسمت است. 4) قدرت تشخیص چهره ها را دارد.
5) قدرت حل معما را دارد. 6) تخیل و خواب در این ناحیه است.
7) قدرت خلاقیت و کشف کردن دارد. 8) ویژگیهای زنانه دارد.
9) ورزش و حرکات موزون بدن در این ناحیه است. 10) استعداد موسیقی در این قسمت است.
11) حس لامسه و درک اشیاء به صورت سه بعدی در این قسمت است.
12) جهت یابی توسط این قسمت مغز صورت می گیرد. 13) با هنرهای نقاشی و طراحی سروکار دارد.
14) مرکز احساسات و عشق و دوست داشتن دیگران است. 15) ادراکات آن کل نگراست.
16) قدرت نظم و طبقه بندی ندارد. 17) قدرت درک ریاضیات و فلسفه را ندارد.
18) مهارت مدیریت را بلد نمی باشد. 19) خلاقیت و ذوق هنری دارد.
موانع پرورش نیمکره راست:
افکاری که مانع رشد و تکامل نیمکره راست می شوند عبارتند از :
1) من باید همیشه جدی باشم . 2) حق اشتباه کردن ندارم. 3)من باید عاقلانه عمل کنم و گرنه ....
4) کاری که انجام می دهم باید خوشایند دیگران باشد. 5) اگر از نتیجه ی کاری مطمئن نیستم نباید انجام دهم.
6) همیشه دنبال رو آدمهای موفق باشم و شیوه ی عمل آنها را تقلید کنم.
7) بر این باور باشم که آدم موفق کسی است که در انجام کارها همیشه ساده ترین و کوتاه ترین راه را برود.
راههای تقویت نیمکره راست:
1) به مسائل به صورت کلی نگاه کنید نه جزئی .
2) سؤالهای اگر و یا آنگاه بپرسید و پاسخهای متفاوت پیدا کنید.
3) به خود مجال خیال بافی و فکرهای تخیلی بدهید.
4) از گردش در طبیعت لذت ببرید و به اصوات و رایحه ها توجه کنید.
5) بازی های فکری داشته باشید. 6) یادگیری را همیشه با کشیدن شکل و طرح انجام دهید.
7) نقاشی و طراحی را بیاموزید. 8) رمان بخوانید و داستان را به شکل تصویر در ذهن مرور کنید.
9) بیشتر نگاه و مشاهده کنید تا اینکه فقط گوش فرا دهید .
10) تصویر آرزوهای خود را در آینده ببینید. 11) بدنبال ارتباطات بین افراد و اشیاء و موضوعات باشید.
12) بچه گانه فکر کنید و حس زیبا شناسی خود را تقویت کنید.
13) در تحقیقات و کارها , قدرت ریسک داشته باشید.
14) در رساندن مطلب به دیگران یا درس خواندن از مثال یا استعاره استفاده کنید.
15) دیگران را دوست بدارید , احترام بگذارید و تشکر کنید.
ویژگیهای نیمکره چپ مغز :
1) قسمت راست بدن را کنترل می کند. 2) ریاضیات و فلسفه را دوست دارد.
3) نظم و طبقه بندی کردن را دوست دارد.
4) همیشه منطقی و تحلیل گر با کارها برخورد می کند. 5) با تنوع در زندگی مخالف است.
6) مرکز بخاطر سپردن کلمات و اعداد است. 7) مرکز حرف زدن و دستور زبان و ترتیب کلمات است.
8) ویژگی مردانه دارد. 9) با جزئیات سرو کار دارد. 10) از انتقاد دیگران هراسان است.
11) پردازش اطلاعات وطبقه بندی را به عهده دارد. 12) عجول است و حوصله ندارد.
13) هر چیز را فقط با حرف زدن توضیح می دهد و قدرت توضیح مطالب با مثال و شکل را ندارد .
14) قدرت تخیل ندارد. 15) استعداد موسیقی و نقاشی ندارد. 16) قدرت خلاقیت و کشف ندارد.
موانع پرورش نیمکره چپ: (داشتن عقاید و باورهای زیر مانع از پرورش نیمکره چپ می شود)
1) نظم داشتن در زندگی به معنای محدودیت است(آزادی یعنی نداشتن چارچوب)
2) ریاضیات و اینگونه دروس خسته کننده است و من به هر زحمتی شده نباید با آنها روبرو شوم.
3) توجه به جزئیات , تلف کردن وقت است.
4) نوشتن مطالب در زمان مطالعه , وقت گیر است و مرا خسته می کند.
راههای تقویت نیمکره چپ:
1) جدول حل کنید. 2) کارهای هر روز را با جزئیات مشخص یادداشت کنید و برنامه ریزی داشته باشید.
3) زمان مطالعه و درس خواندن , خلاصه برداری کنید. 4) سعی کنید هنگام گوش دادن , مطالب را به حافظه بسپارید. 5) افکار منطقی را تقویت کنید. 6) برای انجام کارها آنها را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید و مرحله به مرحله کارها را انجام دهید. 7) مطالعات ریاضیات و فلسفه را جزو برنامه های خود قرار دهید. 8) بازی شطرنج و پازل را تمرین کنید. 9) مهارتهای مدیریتی را بیاموزید. 10) در طبیعت برای لذت بردن بیشتر از حس شنوایی استفاده کنید. 11) سخنوری و کنفرانس دادن را تمرین کنید.
یادآوری :
به دلایل زیر نمی توان کارکرد هر نیمکره مغز را بصورت جداگانه و بدون ارتباط با یکدیگر در نظر گرفت:
1) عدم تقارن نیمکره ها مطلق نیست بلکه یک امر درجه ای است.
2) نواحی مختلفی در مغز هست که باید فعالیتشان در هم ادغام شود.
3) هیچ دلیل دیگری در دست نیست که چرا مغز اینگونه باید تکامل یافته باشد.
4) فراموش نکنیم که انسان دارای یک مغز باشکوه دو قسمتی است که هر یک از آنها فعالیت تخصصی خود را دارند.
۱. ارگان ومرونازال VOMERONASAL ORGAN: یا ارگان جاکوبسون که حفره ای است در پل های بینی دو سمت با گیرنده های شیمیایی که در انسان عملکردی ندارند. در جانوران پست تر وظیفه درک ماده شیمیایی فرومون رو بر عهده دارند
۲. عضلات خارجی گوش: ۳ عضله هستند که در بخش خارجی گوش واقع شده اند و در سایر حیوانات نظیر خرگوشها و سگها، وظیفه حرکت مستقلانه گوش از سر را بر عهده دارند. اما انسانها هنوز دارای آن هستند و توسط این عضلات است که بعضی از افراد می‌توانند گوششان را تکان دهند
۳. دندان عقل: در انسانهای اولیه که مقادیر زیادی از گیاهان را جهت به دست آوردن انرژی مصرف می‌کردند یک جفت اضافه دندان آسیا در هر فک مفید به نظر می‌رسید اما در انسانهای امروزی که انواعی از غذاها را مصرف می‌کند، زیاد ضروری به نظر نمی‌آید
۴. دنده گردنی: حدود یک درصد از مردم یک جفت دنده اضافی در بالای دندهای خود (در بخش گردن) دارند که به نظر می‌رسد باقی‌مانده از اجداد خزنده ما باشد. این دنده می‌تواند در این افراد مشکلات عروقی یا عصبی ایجاد کند
۵. پلک سوم: در اکثر پرندگان و پستانداران یک لایه محافظ به عنوان پلک سوم بر روی چشمشان وجود دارد که وظیفه حفاظت از چشم و خروج شن ریزه و گرد و غبار را از چشم بر عهده دارد. باقی مانده این پلک در انسان به صورت یک چین نازک در گوشه داخلی چشم وجود دارد.
۶. تکمه یا نقطه داروین: اگر لبه خارجی لاله گوش خود را لمس کنید به یک برجستگی بر‌می‌خورید که به نام دکمه داروین مشهور است. در حیواناتی نظیر خرگوش این تکمه در انتهای گوشها قرار دارد و وظیفه فوکوس صداهای دور را روی گوش بر عهده دارد.
۷. عضله زیر ترقوه: عضله کوچکی که در زیر شانه قرار دارد و از دنده اول به ترقوه کشیده شده است و قبلا برای انسان مفید بود . البته بعضی از مردم این عضله را ندارند و بعضی نیز یک جفت از آن را دارند.
۸. عضله پالماریس (خیاطه): عضله بلند و نازکی که از زانو به کمر کشیده شده و ۸۹ درصد مردم دارای این عضله هستند. این عضله در جانوران پست تر در آویزان شدن و بالا رفتن از درخت بسیار مهم است. جراحان معمولا این عضله را در جراحی های ترمیمی عضلات برداشته و از آن استفاده می‌کنند.
۹. نوک پستان در مردان: مجاری شیری قبل از اینکه هورمون جنسی مردانه (تستوسترون) در جنین باعث ایجاد صفات مربوط به جنس مذکر بشود به وجود می‌آیند. مردان دارای بافت پستا‌نی هستند اما عملا استفاده‌ای از آنها نمی‌کنند.
۱۰. عضلات صاف کننده مو: در بسیاری از جانوران این عضلات که در قاعده موهای بدن واقع شده اند وظیفه سیخ کردن موهای جانور را در هنگام بروز خطر دارند تا جانور بتواند از آن به عنوان ترساندن مهاجم استفاده کند.
۱۱. زائده آپاندیس: یک لوله عضلانی باریک در روده بزرگ که در به نظر می‌رسد باقی مانده بخش از روده جانوران باشد که وظیفه هضم سلولز غذا (گیاهان) را بر عهده داشته باشد. اما در انسان بیشتر حاوی گلبول های سفید و غدد لنفاوی است.
۱۲. موهای بدن: ابروها در جلوگیری از ورود عرق به چشم ها و موها در آقایان در انتخاب جنسی نقش دارند. اما به نظر می‌رسد اکثر موها در بدن نقش موثری را ایفا نمی‌کنند
۱۳. دنده سیزدهم: در شامپانزه ها و گوریل ها ۱۳ جفت دنده وجود دارد در حالی که در انسانها ۱۲ جفت. اما ۸ درصد از مردم دارای جفت دنده سیزدهم هستند که به نظر نمی‌رسد عملکردی را در آنها ایفا کند
۱۴.عضله کف پایی: به نظر می‌رسد در جانوران پست تر وظیفه چنگ شدن و قلاب شدن پاها به شاخه ها را بر عهده داشته است . اما در انسان به نظر می‌رسد فقط کمی کف پا را به پایین خم می‌کند. در ۹ درصد مردم این عضله وجود ندارد
۱۵. رحم مردانه: باقی مانده از ارگان تناسلی زنانه که از غده پروستات مرد آویزان است
۱۶. انگشت پنجم پا: در پریماتها و پستانداران پست تر انگشتان پا وظیفه چنگ زدن و آویزان شدن از شاخه ها را بر عهده داشته اند.. اما انسانها احتیاج به انگشتان بزرگ پا دارند تا بتواندد با آنها ایستاده راه رفته و تعادل خود را حفظ کنند. لذا به نظر می‌رسد انگشت پنجم یا کوچکترین انگشت پا نقش اصلی در این مورد ایفا نکند.
۱۷. وازدفران (لوله منی) زنان: ارگان تکامل نیافته مردانه که انتهای در کنار تخمدانها قرار دارد. فاقد عملکرد است
۱۸. عضله هرمی (پیرامیدال) : حدود ۲۰ درصد افراد این عضله مثلثی، کوچک و شبیه کیسه را که در استخوان شرمگاهی (پوبیس) است ندارند. به نظر می‌رسد این عضله باقی مانده‌ای از کیسه در جانوران کیسه دار باشد.
۱۹. استخوان دنبالچه (کوکسیس): مجموعه چند مهره به هم جوش خورده کوچک که درا نتهای ستون مهره ها واقع شده و در پستانداران دیگر وظیفه حفظ تعادل و ارتباط را بر عهده دارد. اما در انسان نقشی را بر عهده ندارد.
۲۰. سینوسهای اطراف بینی: به نظر می‌رسد در انسانها نخستین این سینوسها سرشار از مخاط بویایی بوده تا به این ترتیب حس بویایی آنها را تقویت کرده و آنها را از خطرات حفظ کند. اما نقش انها در انسان امروزی به شکل دهی به صورت، گرم کردن هوای ورودی به ریه ها و سبکتر شدن سر کمک می‌کند. التهاب این سینوسها باعث سینوزیت میشود.
برگرفته از:تارنگاردانشجویان گروه زیست شناسی دانشگاه فردوسی
توجه:باتوجه به نظریه ترکیبی انتخاب طبیعی وجود این اندام هادرنیای مشترک انسان هوشمند نیازبه تحقیق بیشتردارد.
ملاتونین هورمون مهمی است که توسط غده پینه آل درمغز ترشح می شود. از زمان شناسایی این هورمون درسال 1958 تا به حال مطالعات نشان داده است که ملاتونین هورمونهای دیگری را در بدن تنظیم می کند.
این هورمون ها آهنگ و الگوی 24 ساعته عملکرد وپاسخ های بدن را تنظیم می کنند. آزاد شدن ملاتونین دراثر تاریکی تحریک و در اثر نور سرکوب میشودبنابراین به تنظیم خواب و بیداری ما کمک می کند.
این ماده همچنین زمان و آزاد شدن هورمونهای جنسی زنانه را تنظیم و کنترل می کند، بر روی دوره های قاعدگی بلوغ و یائسگی تأثیر می گذارد. سطح بالای ملاتونین همچنین مسئول پدیده پیری دربدن است .
بچه ها دارای بالاترین سطح ملاتونین شبانه هستند، همانطور که سن افزایش می یابد میزان این هورمون کمتر و کمتر می شود بدین معنی که افراد زودتر به خواب میروند و زودتر بیدار می شوند و ممکن است ازاین الگوی بهم ریخته رنج ببرند.
* بیخوابی، ملاتونین باعث اصلاح الگوی خواب درکسانی میشود که از بیخوابی ناشی از سطح پایین ملاتونین رنج می برند (افراد مسن، و بچه هایی که اختلال در الگوی خواب آنها در نتیجة "اوتیسم"،صرع، سندرم داون یا فلج مغزی است).
* سرطان. ملاتونین در پیشگیری و درمان بعضی ازسرطان ها مخصوصاً آنهایی که وابسته به هورمون هستند (برای مثال سرطان پستان، سرطان پروستات) وسرطان سلول غیرکوجک ریه مؤثر و مفید است. این ماده همچنین تأثیر مثبت داروهای ضد سرطان (ماننداینترفرون و اینترلوکین -2) را افزایش و عوارض جانبی آنها را کمتر می کند.
* افسردگی. ملاتونین در درمان افسردگی مرتبط با سطح پایین ملاتونین، مفید است. (برای مثال اختلال متأثر....)
* مطالعات مقدماتی نشان می دهد که در درمان مولتیپل اسکلروزیز، بیماری کرونری قلب، صرع، و پوکی استخوان بعد از یائسگی و پیشگیری از سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار مؤثر است